' Akımın Manyetik Alanda Sapması '

Yüksek gerilim oluşturulduğunda gazlar elektrik akımını bir uçtan diğer uca iletebilmektedir. Bu enerjiye kuvvetli bir mıknatıs yaklaştırdığımızda etkilenmeler meydana gelir.

Katot ışını deneyine geçmeden bazı ön bilgilerin bilinmesi deneyi ve konuyu daha anlaşılır kılacaktır. Bu ön bilgilerden birincisi vakum tüplerinin ne olduğudur. Vakum tüpleri, içindeki havanın büyük bir kısmı çekilerek basıncı azaltılmış tüplerdir. Bir diğer ön bilgi ise katot ışınlarının bulunuşuyla ilgilidir. Katot ışınlarını, 1859 yılında Julius Plücker vakum tüpleri ile yaptığı deneylerle bulmuştur. Kısaca anlatmak gerekirse, havası oldukça boşaltılmış (ki bir tüpün içindeki havayı vakum uygulayarak boşaltabilmek oldukça zordur ve hava hiçbir zaman tamamen boşaltılamaz) cam tüpün uçlarına iki elektrot yerleştirilmiş ve bu elektrotlara yüksek gerilim uygulanırsa katot olarak isimlendirilen negatif elektrottan ışınlar (ki bunlara katot ışınları denir) çıkar. Bu ışınlar negatif yüklüdür ve doğrusal yol izler. Negatif yüklü olduğunu kanıtlayan dayanaklardan biri de manyetik alan uygulandığında bu ışınların manyetik alanın pozitif ucuna doğru kaydığının gözlemlenmesidir.

Katot Işını Tüpü
1897’de J.J. Thomson, katot ışınlarının deney yapılırken kullanılan maddelerden bağımsız olduğunu ve her defasında ortaya çıkan bu ışınların özdeş olduklarını ortaya koydu. Thomson’a göre deneylerde ortaya çıkan katot ışınları bir ışın değil eksi yüklü taneciklerdir. Buradan yola çıkarak da bütün elementleri oluşturan taneciklerden birisinin eksi yüklü parçacıklar olduğunu ileri sürdü. Bu eksi yüklü taneciklere daha önce Stoney’in de önerdiği gibi ‘elektron’ adı verildi.

Aynı zamanda Thomson elektronların manyetik alan içerisinde sapmalarını da inceleyerek elektrona ait yük/kütle (e/m) oranını da hesapladı. Deneylerden çıkan sonuçlara göre sapmalar,
   Taneciğin yükü (e) ile doğru orantılı
   Taneciğin kütlesi (m) ile ters orantılı
olarak gerçekleşir.

Tüm bu deneyler sonucunda hesaplanan e/m değeri,

e/m= -1,7588.10⁸ coulomb/gram dır.

Bir söz: Ulu sözü dinleyen yüce dağlar aşmış.... Atasözü