YÜKLÜ CİSİMLER BAŞKA CİSİMLERİ ÇEKEBİLİR

Deneyin  Amacı:  Cisimlerin sürtünme ile durgun elektriklendiğini görebilmek. Yüklü cisimlerin yüksüz cisimleri çekebildiğini gözlemlemek.

Düşünce Soruları?

1. Televizyon ekranına tozlar neden daha fazla yapışır? Tartışınız
2. Yüklü bir plastik çubuk çeşmeden akan suya yaklaştırılırsa suyun akışını etkiler mi? Tartışınız

Araç ve Gereçler: döküm ayak, şişe tutturucu, geniş beherglas, yün parçası, demir çubuk, kısa cam bor, pet şişe, su, bağlama parçası, tek delikli tıpa, ebonit çubuk                                                                                                              

Deneyin   Yapılışı:
1- Pet şişenin tabanını kısmını kesiniz.
2- Demir çubuğa bağlama parçası takıp, bu parçaya şişe tutturucusunu takınız.
3- Cam boruyu lastik tıpaya geçiriniz ve şişenin ağzına sıkıca kapayarak şekildeki düzeneği hazırlayınız.
4- Beherglasa su koyunuz. Cam borunun ağzını kapatarak şişeye su doldurunuz.
5- Ebonit çubuğu yüne sürterek elektrikle yükleyiniz.
6- Parmağınızı cam borudan çekiniz ve akan suya yüklediğiniz ebonit çubuğu yaklaştırınız. Çubuğun suyu çektiğini gözleyiniz. Çubuğu ters tarafta tutarak deneyi tekrarlayınız.
7- Deney hakkında hipotezler kurunuz.

 

Değerlendirme Yapalım:

Plastik çubuk incecik akan suyu kendine doğru çektiği gözlenir. Plastik çubuk yünlü kumaşa çok sürtüldüğünde çekmenin daha fazla olduğu gözlemlenir.

Bilgilenelim:     

Plastik çubuk yünlü kumaşa sürtüldüğünde sürtülen cisimler birbiriniz zıt işaretlisi olarak durgun elektrik yüklerine sahip olurlar. Yünlü kumaş parçasına sürtülerek negatif ( - ) yükle yüklenen ebonit çubuk,  çeşmeden ip şeklinde çok ince akan suya yaklaştırılırsa suyu kendine doğru çeker. Çünkü bir iletkene (metal, su .. ) yaklaştırılan yüklü bir cismin etkisiyle, yüklerin ayrılmasına “etkiyle elektriklenme” denir.

Yaklaştırılan cisimdeki yüklerin etkisiyle iletkendeki aynı cins yüklerin itildiği, zıt yüklerin birbirini çektiği görülür. Etki ile elektriklenmede yüklü cisimle nötr cisim birbirlerine dokunmadığından aralarında elektron alış verişi olmaz. Yalnız nötr cismin elektronları yer değişir. Yüklü cisim uzaklaştırılırsa elektronlar tekrar eski yerlerine dönerler.  Bu şekilde cisim tekrar nötr hale gelir.

Siz Deneyin: Kağıt parçalarını çok küçük parçalara ayırınız ve masa üzerine koyunuz. Plastik kalemi saçınıza sürterek durgun elektrikle yükleyiniz. Sonra kalemi kağıt parçalarına yaklaştırınız. Sonucu gözlemleyiniz.

www.fencebilim.com - Hidayet TERECİ