Sıfırıncı kural: Çocuğunuza üstün yetenekli ifadesini kullanmayınız. Süreç içerisinde yaptığı çalışmalar ve gelecekte kazanacağı büyük başarılar herkes tarafından bilinecektir. Acele etmeye gerek yoktur. Önemli olan çocuğunuzun gelişim sürecini en ideal şekilde geçirmesidir. Unutmayın epigenetik gelişim eğrileri vardır. 5–10 yıl sonra çeşitli sebeplerden dolayı çocuğunuz normal zihinsel seviyesinde olduğu görülebilir. Etiketlenen çocuklarda davranış bozuklukları ve kendini geliştirmeme, kendine çok güvenme görülmektedir. Bu çocuklar ailelerin hava atma aracı değildir. Veya bilinçaltındaki “çocuğum çok zeki aslında bende çok zekiyim” düşüncesini sürekli ortaya çıkmak istemesidir. Bilgili olmak iyidir fakat önemli olan bilgileri kullanmak, uygulayabilmektir. Üstün yetenekli kavramı gelişmiş ülkelerde terk edilmiş kavramlardır. Örneğin Japonya’da eğitim sisteminin tamamı geliştirilerek, kalitesi artırılarak bu öğrenci grubuna hizmet edilir.

Bu çocuklar ülkelerin değerleridir. Bu değerlere sahip çıkmak gerekmektedir. Nasıl bir hırsız bir evdeki değerli eşyaları çalıyorsa, bu öğrencilerde gelişmiş ülkeler tarafından çalınır. Yabancı ülkelere gidilebilir, kendini geliştirilebilir ve ekonomik fayda sağlayabilirler. Ama eninde sonunda doğduğu topraklara hizmet etmelidirler. Bizlerin büyük kabahati sahip çıkmamaktır. Bilim ve Sanat Merkezlerindeki tüm öğrencileri üstün yeteneklidir  diyemeyiz. Yaşıtlarına göre yeteneklidirler. Yüzde 8’lik gruba karşılık gelirler. Literatürde yüzde ikilik grup üstün yetenekli olarak tanımlanır. Üstün yetenekli olmayan bir öğrenciye üstün yetenekli demek haksızlık yapmaktır. Bu tarz yaklaşım yıllar içerisinde o öğrenciye olumsuz geri dönütleri olacaktır. Hatta çocuk başarısız olunca bazı eğitimsizler “hani sen üstün yetenekliydin” gibi anlamsız baskılar yapacaktırlar.  Ben bir eğitimci olarak üstün kelimesinden rahatsız oluyorum. 3. sınıfta Bilsem’e gelen bir öğrencinin danışman öğretmeni olmam sebebiyle bu duruma şahit oldum. Öğrencimiz ailesi tarafından erken yaşlarda keşfedilmiş. Öğrencinin egosu kendisine ve çevresine övgülerle anlatılarak şişirilmiş. Sınıf öğretmeni ise öğrencinin 1. sınıfa geldiğinde sınıfa girişinin normal olmadığını , öğrenci ile ders işlemenin çok zor olduğunu kendine aşırı güvendiğini, sürekli olumsuzluklar yaşadığını, hareketlerini kontrol edemediğini, disipline etmenin çok zor olduğunu ifade etti. Bunun gibi erken yaşlarda çocuğa yapılan yanlış yönlendirmeler yüzünden olumsuzluk yaşayan örnekler çoktur. Gelişmekte olan toplumlarda insanların birbirlerine gösteriş yapma arayışları çok fazla olmaktadır. Bazen araç olarak çocuklarını kullanırlar. Saygılarımla.

                                                                        Hidayet TERECİ
                                                                                   Amasya Bilim ve Sanat Merkezi
                                                                              www.fencebilim.com

1. Çocuk olduklarını unutmayalım.

Bütün diğer çocuklar neye ihtiyaç duyuyorsa, Üstün ve Özel Yetenekli Çocuklarda ona ihtiyaç duyarlar. (Sevgiye – disipline – kendine güvenilmesine – eğitime) Üstün ve Özel Yetenekli olmak karşılaşılan sorunlara mutlaka çözüm önerileri getirileceği anlamına gelmemelidir. Karşılaştığı bazı sorunlarda yol gösterici olunmalı, doğru yönlendirilmelidir.

2. Mutluluk için tutarlılık

Aile içindeki ana-baba arasındaki tutarlılık, sağlıklı gelişim için en önemli etkendir. Çocuklar kendi dünyalarında hassas bir kişiliğe sahiptirler, evde en çok anne-baba arasındaki ilişkiler etkileyecektir. Anne ile baba uyumlu olmalıdırlar. Aile fertlerinin birbirlerine karşı dürüst olmaları gerekir.

3. Çocuklarınıza değerli bir ödül verebilirsiniz: Vakit Ayırın

Üstün ve Özel Yetenekli Çocuklar kendilerini anlayışla karşılayan ebeveynlere ihtiyaç duyarlar. Çocuklar fikirlerini, düşüncelerini, projelerini paylaşacakları anne-babaya ihtiyaç duyarlar, alışılmışın dışında olanlara karşı meraklıdırlar. Toplumsal normlara göre çocuğunuzu yargılamayın, ona zaman ayırın, yol gösterici olun.

4. Çocuğunuza baskı yapmayınız

Üstün ve Özel Yetenekli Çocuklar, meraklı, araştırmacı yönleri ile bilinirler, soru sorduklarında bastırma, ilgisiz kalma kesinlikle yapılmamalıdır. Çocuğun sorduğu sorularla ilgili olarak, nasihat edilmemeli, yasaklanmamalıdır. Sorgulayıcı olunmamalı, çocuğun sorularına karşılık uygun zamana cevabı araştıracağınızı çocuğunuza söylemelisiniz.

Çocuklar sorunun bütünüyle cevaplanmasını çoğu zaman istemeyebilirler, onlar için cevabın yol gösterici olması, ipucu vermesi yeterli olacaktır. Ebeveynler çocuklarının sorularına karşı yapabilecekleri en iyi, en doğru yol kaynağa yönlendirmeleridir.

5. Çocuğunuzu kendini geliştirmesi için teşvik edin

Üstün ve Özel Yetenekli Çocukların, var olan yeteneklerini geliştirmek, zihinsel faaliyetlerini arttırabilmek için; Çocuğunuzun yeteneğine uygun kitaplar alınmalı, kütüphaneye götürülmeli, ihtiyaç duyduğu ansiklopediler alınmalı, koleksiyonlarla ilgili yerlere götürülmeli, geziler yapılmalı, güzel sanatlarla ilgili sergilere götürülmeli bu faaliyetler belirli aralılarla devam ettirilmelidir.  

Bilgisayar kullanması ve yeni bilgilere ulaşması için fırsat verilmelidir.

Müzelere ve sanat galerilerine götürülerek merakları beslenmeli, tarihi mekanlara götürülerek öğrenme istekleri, arzuları arttırılmalıdır.                                                        

6. Destekleyici olun, hobilerini keşfetmek için fırsatlar yaratın

Çocuklar kendi ilgi alanlarına benzer arkadaşlara ihtiyaç duyarlar. Birlikte oyun oynayıp, fikirlerini paylaşırlar. Arkadaşlıkların kurulabilmesi için imkan sağlanmalı, arkadaşlığın önemi çocuğa gösterilmelidir. Çocuklar cesaretlendirilmeli, hobileri için nasıl zaman ayıracakları öğretilmelidir.

7. Küçümseyici sorulardan, yanlış tutumdan kaçının

Anne-babalar çocuklarının hayal ürünü, sıradışı, hayali oyun arkadaşı, olağandışı zihinsel işlemler karşısında doğrudan ya da dolaylı olarak olumsuz tavırlardan kaçınmalıdır. Bu durumlarda çocuğunuza gülünmemeli, cesaretleri kırılmamalıdır. Bunun yerine mizah anlayışı ön plana çıkarılmalıdır                          

8. Çocuğunuza aşırı yüklenmeyin

Çoğu anne-baba çocuklarının boş zamanlarında bile sürekli ders, bir işle meşguliyet, ekstra faaliyetler olması gerektiğini düşünür. Çocuklar bu tutum devam ettiğinde kısa süre sonra bıkacaklardır. Bu durumu önlemek için çocuklara fırsat verilmeli kendileri için uygun olan alanları belirlemede yardımcı olunmalıdır

Bazı ebeveynler çocuklarının mizahi kitaplar okuyarak, televizyon izleyerek zamanı boşa harcadıklarını düşünürler. Bu faaliyetler boşa zaman harcama olarak düşünülmemelidir. Bu tür faaliyetler, çocuğun kendisini okuduğu yada izlediği kişinin yerine koyarak sağduyulu olmasında katkı sağlamaktadır.

9. Çocuğun bilgisine saygı duymak gerekir

Bazen bizim bilgimizden daha iyi olsa bile, çocuğun bilgisine saygı duymak gerekir. Çocuğumuzun bize karşı art niyetinin olmadığını bilmemiz gerekiyor. Çocuğun kişiliğini hedef almadan genel talimatlar verilmelidir.

10.     Üstün ve Özel Yetenekli Çocuklar İçin Eğitim Programı Hazırlanmalıdır

 Çocukların olanaklar ölçüsünde eğitim için düzenlemeler yapılmalıdır. Özel eğitim programı hazırlanmalı, araştırma ön planda olmalıdır. Ayrıca toplumsallaşması ve toplum tarafından kabul edilmesi için faaliyetlerle desteklenmelidir.